Het einde van 2017 is nabij, tijd om eens te kijken hoe het met de opwarming van ons land gesteld is. Hieronder ziet u de  jaartemperatuur van De Bilt vanaf 1997. De Bilt ligt mooi  centraal in ons land en geeft daardoor een aardig gemiddeld beeld voor het gehele land. Te ver van de kust om geen last te hebben van wat men het kusteffect noemt, te ver van de grens met Duitsland om het niet al te continentaal te maken, en ook fraai tussen noord (kouder) en zuid (warmer) gelegen.

Data:  KNMI

Ik heb gekozen voor de gemiddelde temperatuur per jaar. Die is gebaseerd op de maandgemiddelde temperatuur in De Bilt. De gemiddelde maandtemperatuur van december 2017 wordt vandaag door Meteoconsult geschat op 4,8 °C. Zoals te zien is gebeurt er vanaf 1997 weinig. De stippellijn is de lineaire trendlijn, de lijn waar alle jaargemiddelden het dichtste bij liggen. Deze lijn loopt iets omhoog, dus er lijkt een lichte verwarming in De Bilt plaats te vinden. Daarover verderop meer. Lees verder →

In het vorige bericht schreef ik het een en ander over  de witte kerst in Nederland. Het KNMI schreef dat in de toekomst een witte kerst steeds zeldzamer zal worden vanwege ‘de opwarming’. In de grafiek van de witte kersten vanaf begin vorige eeuw was van een afname nog niets te merken.  Wel viel op dat de gemiddelde dagtemperatuur van 25 december rond 1980 een opwaartse stap vertoonde. Ik schreef dat het mogelijk was dat die verschuiving te maken heeft met de mondiale opwarming, maar waarschijnlijker is dat het wat te maken heeft met een verschuiving in de luchtcirculatie. Vandaag ga ik eens nauwkeuriger kijken naar die luchtcirculatie.

De wind brengt lucht binnen waarvan de eigenschappen bepaald worden door die van het brongebied (herkomstgebied) van de lucht, inclusief natuurlijk invloeden die onderweg zijn opgepikt. U ziet hieronder de diverse luchtsoorten en hun brongebieden. Kleine letter m staat voor maritiem, c voor continentaal, hoofdletter T voor tropisch, P voor polair en A voor Arctisch.

Bron: Bijvoet en Schmidt Het weer in Nederland in afhankelijkheid van circulatietypen, deel 1, KNMI 1958

Lees verder →

Een witte kerst wordt steeds zeldzamer schrijft het KNMI. Dat is gebaseerd op de verwachting dat het in de toekomst steeds warmer zal worden. Die verwachting is op zijn beurt weer gebaseerd op modellen waarin CO2 een dominante factor is.

Laten we eens naar de cijfers kijken.  We spreken in Nederland van een witte kerst als er op beide kerstdagen in De Bilt een gesloten sneeuwdek ligt. In onderstaande grafiek is aangegeven in welke jaren dat het geval was.

Data: KNMI

Het KNMI schrijft: “Door het opwarmende klimaat neemt het aantal ‘potentiële’ sneeuwdagen in Nederland steeds verder af. Op deze dagen blijft de gemiddelde temperatuur onder de nul graden en is het koud genoeg voor sneeuw in plaats van regen.”. Nu hoeft voor een potentiële sneeuwdag de gemiddelde temperatuur niet onder 0 te liggen. Lees verder →

Het KNMI berichtte dat sneeuwval in de toekomst steeds zeldzamer wordt. Onderzoeker Hylke de Vries noemt 2 oorzaken:

1 ‘Door de opwarming neemt allereerst het aantal ‘potentiële’ sneeuwdagen af. Dit zijn dagen waarop het koud genoeg is om sneeuw en geen regen te krijgen… In Nederland is de afname in het aantal potentiële sneeuwdagen de belangrijkste factor waardoor er tegenwoordig minder sneeuw valt.’
2 ‘Een tweede factor voor afnemende sneeuwkansen is dat de neerslag op potentiële sneeuwdagen afneemt. In Nederland voorzien we een afname van sneeuwval tussen de 10 en 20 procent per graad opwarming op potentiële sneeuwdagen (zie Figuur). Het wordt gemiddeld dus steeds droger op koude dagen. In een opwarmend klimaat komen koude dagen meer en meer alleen nog voor tijdens de koudste luchtstromingen uit noordoostelijke richtingen. Deze noordoostelijke, continentale wind is droog en geeft minder sneeuw dan een wind met een meer noordelijke oorsprong.’

Het gaat hier dus deels om waarnemingen en deels om voorspellingen. Ik kijk eerst naar de waarnemingen. De eerste factor, de belangrijkste volgens het KNMI, is ‘de opwarming’. Het lijkt logisch: meer warme/ minder koude dagen betekent een kleinere kans op sneeuw. Het aantal potentiele sneeuwdagen neemt dan af. Ik kijk hiervoor naar de gegevens van De Bilt.

Data: KNMI Lees verder →

Zo, groot karwei zojuist geklaard. Alle Grosswetterlagen per dag ingevoerd in Excel vanaf 1 januari 1881 t/m 31 december 2015. Bijna 1700 regels. Grosswetterlagen worden door de Deutsche Wetterdienst gebruikt en vormen een heel nauwkeurige manier om de luchtcirculatie te beschrijven. Daarna een methode gevonden om elke dag een kleurtje te geven dat aangeeft hoeveel de gemiddelde dagtemperatuur gaat afwijken van de temperatuur in de referentieperiode 1901-2003 bij die specifieke GWL. Dit gaat de basis vormen van verder onderzoek naar de luchtcirculatie en temperatuur in Nederland. Je moet er maar lol in hebben (ik wel 🙂 )

Bron: The Weather Channel

Het was dit jaar flink raak met de orkanen boven de Atlantische Oceaan. Vooral Irma was sterk, die storm heeft minstens 134 dodelijke slachtoffers geëist en veel schade aangericht, onder andere op St.Maarten.

Tropische stormen, orkanen, ontstaan in de tropen aan de oostzijde van oceaanbekkens, als het wateroppervlak zo’n 28 °C is. Er ontstaat dan convectieve (opwaartse) stroom zeer vochtige lucht. Door afkoeling en condensatie van de waterdamp komt latente warmte vrij die voor een nog sterkere opwaartse stroom zorgt. Zo kan uiteindelijk een enorme turbulente wolkenmassa ontstaan die door de Corioliskracht ronddraait (tegen de wijzers van de klok in op het NH, andersom op het ZH). Hieronder zijn de brongebieden en banen weergegeven. De namen hurricane, typhoon en cyclone zijn regionale namen voor hetzelfde verschijnsel orkaan.

Bron: NOAA/NASA

Lees verder →

Wat heb je nog aan democratie, als je door wetenschap al weet wat komen gaat, vraagt Martin Sommer zich in de VK af. Het nieuwe kabinet heeft bedacht dat we toe zijn aan een klimaatwet, en er meteen ook maar een speciale minister voor aangesteld. De politiek commentator van de Volkskrant schreef daarover afgelopen zaterdag een verhelderend stuk. Een klimaatwet is volgens de voorstanders noodzakelijk omdat de wetenschap dat aantoont. Tegen dat laatste is nogal wat in te brengen, de kijk van de wetenschap op klimaatverandering is veel diverser dan alarmisten graag doen voorkomen. Maar het gaat in het stuk van Sommer vooral over ‘noodzaak’ in de politiek. Karl Popper schreef over noodzakelijke politiek dat het de grondslag was van het fascisme en marxisme. Enfin, leest u het hele artikel maar, zie de link hier.

Omdat ik niet weet of de link voor iedereen toegankelijk is citeer ik hier het laatste stukje:
“Zo lijkt de strijd voor een CO2-loze wereld verdacht veel op de strijd voor een klasseloze maatschappij. Het is geen toeval dat de grootste bestrijders van de opwarming het water in de mond loopt bij de aanpak van de autoritaire Chinezen, terwijl wij hier maar voortsukkelen. Ook onder klimaatwetenschappers vinden we niet de grootste democraten. Als de gewenste uitkomst vastligt, hoeven we bij wijze van invuloefening alleen nog vast te stellen waar de windmolenwouden komen te staan, op de Veluwe of de Sallandse Heuvelrug en liefst allebei. Kijk op de site van de SER, klik op energie-akkoord en huiver. Daar heeft de landschapsarchitect des vaderlands het hele land bestrooid met windmolens, in de voorafschaduwing van 2050. Een rechtgeaard liberaal kan hier onmogelijk blij mee zijn. En uitgerekend de VVD levert de klimaatminister. U mag zelf uitmaken wat dit betekent voor het gehalte van het liberale gedachtengoed in die partij. ”

Ik vermoed dat de hoofdredacteur regelmatig verzoeken krijgt om Martin Sommer het zwijgen op te leggen. Want een journalist die goed onderbouwde en kritische stukken schrijft over onderwerpen die ‘gevoelig’ liggen kan tegenwind verwachten. Voor mij zijn Sommer’s artikelen, samen met die van een (kleine) handvol andere collega’s, de reden om de Volkskrant te blijven lezen. Niet alle journalisten bij de Volkskrant zijn azijnpissers, en niet alle lezers van de krant zijn azijndrinkers 😉 .

Bron data :  KNMI

Hierboven ziet u het verloop van de gemiddelde jaartemperatuur in De Bilt. De gemiddelde jaartemperatuur is afgeleid van de gehomogeniseerde maandtemperaturen van het KNMI.

De cijfers zijn bijgewerkt t/m 2017. Omdat 2017 nog niet helemaal voorbij is ontbreekt de het getal van december 2017. Om toch een jaargemiddelde voor 2017 te kunnen gebruiken heb ik deze geschat op 6 °C. Dat is aan de hoge kant, de gemiddelde decembertemperatuur van De Bilt gedurende de afgelopen 10 jaren is 4,5 °C geweest.

Wat opvalt is dat de temperatuur van De Bilt tussen 1988 en 1990 en reuzensprong maakt van ruim 1 °C. Dat heet ‘de sprong’. Vóór 1988 en na 1990 is het signaal volatiel van jaar tot jaar, maar is er nauwelijks sprake van een stijgende of dalende trend. De totale temperatuurstijging in De Bilt tussen 1901 en 2017 is 1,88 °C. Die stijging in 117 jaar wordt dus voor meer dan de helft bepaald door de sprong tussen 1988 en 1990. In de overige 115 jaren is de stijging van de temperatuur in totaal 0,8 °C geweest, wat neerkomt op een verwaarloosbare 0,07 °C/decennium. Voor de ontwikkeling van de temperatuur in ons land (en in grote delen van Europa) is de sprong dus van grote betekenis geweest.

Duur zonneschijn als percentage van de daglengte in De Bilt en Schiphol.
Bron: Van Beelen en Van Delden Lees verder →

Bovenstaand bericht was op 30 oktober 2017 te zien op Teletekst. Daar zitten een paar rare zinnen in. Zoals: “De CO2 nam met 50% toe vergeleken met het gemiddelde van de afgelopen 10 jaar.” Dat is inderdaad een extreme toename, het gaat hier over het jaar 2016. Het gemiddelde CO2-gehalte van de atmosfeer in de 10 jaar voorafgaande aan 2016 schat ik op 380 ppm. Dus 2016 zou daar 50% boven zitten, dat is dus 570 ppm. Onzin natuurlijk, kijk maar: Lees verder →

[Update: van diverse kanten werd me erop gewezen dat afgedrukte AMO-grafiek van ClimateExplorer niet matchte met de gebruikte AMO-index. Dat is correct. De gebruikte AMO-index is niet gecorrigeerd voor mondiale temperatuurstijging, de afgedrukte grafiek was dat wel. Dat was uiteraard niet de bedoeling. Ik heb intussen de betreffende grafiek verwijderd.]

Op deze plaats is al een aantal malen aandacht besteed aan de opmerkelijke toename van de oppervlakte-massabalans op Groenland afgelopen jaar. Lees hier en hier en hier en hier en hier. De afgelopen jaren was die oppervlakte-massabalans (het verschil tussen neerslag en smelt + sublimatie) relatief klein. Het kon de geschatte afname van het ijs door het afglijden van gletsjers in zee waarschijnlijk niet compenseren. Waar het de afgelopen jaren dus nogal magertjes was met de totale massabalans van het ijs op Groenland werd die trend tussen 1-9-2016 en 1-9-2017 doorbroken.

Bron: DMI

Die opmerkelijke toename van de oppervlakte-massabalans was vooral het gevolg van erg veel sneeuwval afgelopen arctisch jaar. Maar behalve de neerslag is de temperatuur natuurlijk ook een grote speler in de massabalans van het Groenlandse ijs. Daar ben ik de afgelopen dagen eens ingedoken. Lees verder →