Het drijfijs op de noordpool 2019

Bron: NASA

De video hierboven is afkomstig van NASA. Bekijkt u hem eens goed.  De eerste indruk is dat hij vooral informerend is, op een redelijke toon. De aanleiding voor het filmpje was dat in september 2019  ‘the second lowest sea ice extent’ gemeten is. Het drijfijs op de noordpool wordt sinds eind 1978 gemeten met behulp van satellieten. De satelliet meet ‘microwave’ straling die van het aardoppervlak af komt.  Omdat oceaanwater andere microgolven afgeeft dan drijfijs ‘ziet’ de sensor waar zich ijs aan de oppervlakte bevindt en waar water. De waarnemingen worden verwerkt tot digitale pixels. Elke pixel vertegenwoordigt een vierkant oppervlak op aarde. De eerste instrumenten zorgden voor een resolutie van ongeveer 25 kilometer bij 25 kilometer; latere instrumenten hebben een hogere resolutie. Met behulp van algoritmen wordt dan het ijsoppervlak geschat.

Bron: : ESA

Het videootje gaat over de zogenaamde ‘sea ice extent’. Daarbij wordt van elke grid van 25×25 km vastgesteld of er sprake is van ijs of van water.  De drempel ligt bij 15%, dus als een grid 16% ijs bevat of meer, wordt het hele vierkant  gerekend tot ‘ijs’.  Dat lijkt een merkwaardig lage drempel, gevoelsmatig zou je 50% nemen of iets dergelijks.  Maar die keuze voor 15% heeft een wetenschappelijke basis. ’s Zomers smelt het ijs aan de bovenzijde en vormt zich vaak een waterlaag op het ijs.  De satelliet ‘ziet’ dan water maar eronder zit ijs. Die drempel van 15% blijkt een goede correctie te zijn voor dit verschijnsel.

De NASA video werd gemaakt in samenwerking met het NSIDC, het National Snow and Ice Data Center van de  University of Colorado. Het NSIDC levert Excelfiles van de metingen vanaf 1979. Elk jaar in september bereikt het drijfijs zijn minimum oppervlakte. Daarna treedt de arctische winter in en groeit het drijfijs weer aan.

De NASA-video geeft de indruk dat we in rap tempo afglijden naar steeds minder drijfijs. Omdat ik ook de NASA niet op zijn/haar blauwe ogen geloof ben ik weer eens in de drijfijsdata gedoken. Ik maak gebruik van de data van het NSIDC.

Data: NSIDC

In de grafiek hierboven heb ik de jaarlijkse minimum oppervlakte van het arctische drijfijs weergegeven van 1979 t/m 2019. Ik gebruikte daarvoor de ‘sea ice extent’ data van NSIDC die ook in de video gebruikt worden. Overigens wijken de door NASA gebruikte data iets af van die van NSIDC, ik weet niet waardoor. Om de trend in deze periode van 41 jaar weer te geven heb ik met behulp van een LOESS-filter (span 0.33) de data gesmoothed. Dat is de bruine lijn, die aan het einde een min of meer vlak verloop vertoont.

Om te kijken wat de lineaire trend in dat laatste vlakke stuk van de grafiek is,  heb ik in onderstaande grafiek voor de periode 2007 t/m 2019 de minimum ice extent weergegeven en een lineaire trendlijn berekend:

Data: NSIDC

De formule van de trendline staat rechtsboven in de hoek. Conclusie: al 13 jaar lang, van 2007 t/m 2019 is er geen trend aanwezig in het minimale drijfijsoppervlak op de noordpool.

De video noemt –met gevoel voor drama- 2019 ‘the second lowest sea ice extent’.  Het is inderdaad het een na laagste getal, maar in de grafiek is te zien dat dat géén opmaat voor het verder dalen van het minimum arctische ijsoppervlak is. De voice-over van de video probeert het nog met: “…. 2019 continues the downward trend of the extent ” maar de grafiek laat zien dat dat onterecht is. Hoe het drijfijs op de noordpool zich in de nabije toekomst gaat ontwikkelen is onvoorspelbaar. Daarvoor is het systeem met zijn vele mee- en tegenkoppelingen te complex.


Er zitten trouwens nog meer opvallende dingen in de video die je rustig propagandatrucjes kunt noemen. Vanaf 0:16 komt een cijferreeks van het ijsoppervlak van 2019 in beeld die aftelt. Zoals op oudejaarsavond op tv, met de klok in beeld. Dat aftellen houdt op bij een oppervlak van 1,66 x 106 mile2 . Dat is blijkbaar het laagste getal (in mile2!) van 2019, volgens NSIDC op 17 september van dat jaar. Maar waarom laten ze niet zien dat het oppervlak vanaf 18 september weer rap toeneemt? Ik denk het antwoord te weten.

Dat aftellen suggereert dat het ijsoppervlak binnen afzienbare tijd de 0 zal bereiken.  Maar is dat ook zo? Dat weet niemand, en de cijfers van de afgelopen jaren geven ook geen aanleiding om dat te veronderstellen, zoals hierboven te zien is. Diverse prominente ‘klimaatdenkers’ als Al Gore en weerman Reinier van den Berg hebben het compleet verdwijnen van het zomerijs al meerdere malen voorspeld en zijn steeds door de werkelijkheid achterhaald. Het is als met het voorspellen van het einde der tijden door godsdienstige sektes: op de dag van de ondergang hou je misschien je adem in maar er gebeurt op die dag uiteindelijk niets.


Over de grafiek vanaf 0:37 valt ook wel wat op te merken. De lijn is rood (alarm!) en de y-as begint niet op 0 maar op 2,5 x 106 km2. Waarom? Ik denk het antwoord te weten: de grafiek beweegt zich daardoor gevaarlijk dicht bij de onderzijde van de grafiek, suggererend dat het zomerijs bijna verdwenen is. Juist in een grafiek waarbij het draait om de y=0 (bij 0 is het zomerijs  verdwenen) hoor je die 0 natuurlijk weer te geven. En waarom houdt het tekenen van de grafiek op bij 2017 (is al vaag, zie screenshot!) en toont NASA 2018 en 2019 niet? Op deze manier wordt de recente periode waarin geen dalende trend aanwezig is aanzienlijk ingekort. Het effect is duidelijk.

De onderzoeker van NASA sluit af met de volgende opmerking: “ Yes, the climate is changing, and it’s because of warming”. Als hij bedoelt dat een warmere noordpool weer andere klimatologische veranderingen veroorzaakt ga ik akkoord. Waar ik bezwaar tegen heb is de suggestie die de opmerking en de rest van deze video uitademt dat de oorzaak van de afname van het drijfijs vooral de schuld van de mens is. Want dat is niet zo. Maar daarover later meer.