Feiten

Weer en klimaat zijn complexe zaken. Ze zijn het resultaat van een aantal fysische en chemische processen die elkaar onderling beïnvloeden en samen een complex systeem vormen. Het weer is overal en voortdurend anders. Die veranderlijkheid in tijd en ruimte is ook kenmerkend voor het gemiddelde weer, het klimaat. Hoe complex het weersysteem is merken we elke dag aan de meerdaagse weersverwachtingen, die momenteel niet verder vooruit kijken dan 7 dagen. Tenminste, als enige betrouwbaarheid vereist is.

klimaat1

Het klimaat als complex systeem. Bron: CGOM-C

Klimaatalarmisten wijzen voortdurend op de uitkomsten van klimaatmodellen, die een temperatuurstijging deze eeuw voorspellen van 1,5 tot 6,5 °C. Inderdaad, sterk uiteenlopende voorspellingen. Dat is het gevolg van het feit dat wetenschappers het niet eens zijn over de “sensibility” van het klimaatsysteem, de gevoeligheid voor CO2-stijging. Met name de invloed van H2O , in de vorm van waterdamp en vooral wolken, is een onzekere factor in alle modellen.

De gemiddelde temperatuur op onze planeet is de afgelopen eeuw 0,6 °C gestegen. Volgens de gangbare opvatting is die toename vooral van antropogene origine, met de stijging van het broeikasgas CO2 als belangrijkste oorzaak. Anderen verwerpen deze zienswijze en denken dat de recente temperatuurstijging (vooral) het gevolg is van natuurlijke processen. Deze laatste groep, ook wel klimaatsceptici genoemd, vormt niet zoals graag geschetst wordt een kleine groep verdwaasde “ongelovigen”, maar bestaat voor een groot deel uit gerespecteerde wetenschappers.

Wat zijn de feiten? Is er bewijs dat de stijging van de temperatuur op aarde het gevolg is van de stijging van het CO2-gehalte in de atmosfeer? Nee, er is tot nu toe geen enkel onderzoek dat dat verband onomstotelijk heeft vastgesteld. Vaak wordt hierover een beetje flauw gedaan en wordt verwezen naar het feit dat een verband tussen longkanker en roken ook niet 100% bewezen is. Maar de mate van waarschijnlijkheid dat er een verband bestaat tussen roken en longkanker is veel groter dan tussen de recente temperatuurstijging en de stijging van het CO2-gehalte.

De volgende zaken zijn in elk geval wel “bewezen”:

* CO2 is een broeikasgas
* Het CO2 gehalte is vanaf 1850 toegenomen van een steady 280 ppm tot 380 ppm in 2009
* De gemiddelde temperatuur op aarde is de laatste 100 jaar met 0,6 °C toegenomen.

Het “bewijs” van klimaatalarmisten bestaat hierin dat er een link wordt verondersteld tussen de toename van het CO2-gehalte en de toename van de temperatuur.

co2 1860-2000

Op zich is dat helemaal niet gek omdat in laboratoriumproeven is vastgesteld dat CO2 warmte-uitstraling verhindert.

Maar de atmosfeer, in combinatie met land en oceanen , vormt een veel complexer systeem dan de eenvoudige laboratoriumopstelling van weleer. Binnen dat systeem bevinden zich allerlei soorten feedbacks die bepaalde effecten versterken of juist verzwakken

temp 1860-2000
Echt bewijs dat de CO2 stijging van de laatste eeuw de oorzaak is van de temperatuurstijging is er echter niet, maar bij gebrek aan een alternatieve verklaring is de link tussen beide fenomenen langzamerhand “de waarheid” geworden. Natuurlijk is er de prachtige correlatie tussen CO2 en temperatuur als je de geologische tijdschaal hanteert. Maar er zijn aanwijzingen dat het CO2-gehalte eerder de veranderingen in de temperatuur volgt dan er de oorzaak van is. Bij nadere bestudering van de grafieken is vaak een time-lag te zien van ongeveer 800 jaar, dat wil zeggen dat het CO2-gehalte na-ijlt op de temperatuur.

Op de schaal van onderstaande figuur is niet nauwkeurig genoeg , en is een periode van 800 jaar niet af te lezen.Het toeval wil dat de temperatuurmetingen op aarde begonnen rond 1850, toen het zogenaamde Maunderminimum (de Kleine IJstijd) op zijn dieptepunt was. De gemiddelde temperatuur op aarde kon vanaf dat moment niet anders dan stijgen. En omstreeks diezelfde tijd nam de industrialisatie in de westerse wereld een aanvang en begon het CO2-gehalte te stijgen.

Vostok-ice-core-petit

 

Zijn er dan helemaal geen alternatieve, natuurlijke verklaringen voor de recente temperatuurstijging? Jawel. De laatste jaren zijn diverse publicaties verschenen die (mede) een verklaring kunnen leveren, waaronder verandering in zonne-activiteit. Het werk van de Deen Svensmark moet hierbij genoemd worden. Dat deze nieuwe theorieën op basis van solar forcing momenteel serieus genomen worden bewijst het op stapel staande experiment in de deeltjesversneller van CERN zodra die weer in gebruik is.

De stijging van het CO2-gehalte als enige verklaring voor de temperatuurstijging is momenteel niet meer houdbaar; er zijn te veel aanwijzingen dat ook andere factoren een (sterke) rol spelen. Naar mijn mening minstens zo sterk als die van  CO2. Dat er tenminste een tweede factor een rol van betekenis moet spelen wordt duidelijk als je het verloop van de gemiddelde temperatuur bekijkt: er is geen sprake van een synchrone stijging van de temperatuur met die van het CO2-gehalte. Tussen 1940 en 1975 stijgt de temperatuur niet maar daalt zelfs licht, en datzelfde gebeurt vanaf 2002 tot nu toe. Indien men de super El Niño van 1998 niet meerekent is er vanaf 1996 geen stijging van de gemiddelde temperatuur meer.

Die tweede factor is de zon. Van Dorland, de Jager en Versteegh concluderen: “ Waarschijnlijk kan een deel (tot maximaal een derde) van de waargenomen temperatuurverandering in de eerste helft van de 20e eeuw worden toegeschreven aan de toegenomen zonneactiviteit. In de tweede helft van de 20e eeuw is de zonneactiviteit nagenoeg constant gebleken en kan dus geen verklaring zijn voor de waargenomen temperatuurstijging.” (Van Dorland e.a., 2006, Zongedreven klimaatveranderingen: een wetenschappelijke verkenning, Bilthoven).

De schatting van van Dorland is nog conservatief vergeleken met de conclusies van Eichler e.a. na onderzoek aan een ijskern in Altai  ( Eichler e.a., 2009, Temperature response in the Altai region lags solar forcing,  GRL, VOL. 36, L01808, doi:10.1029/2008GL035930). Eichler concludeert: “Our results are in agreement with studies based on NH temperature reconstructions [Scafetta and West, 2007] revealing that only up to approximately 50% of the observed global warming in the last 100 years can be explained by the Sun.”