Het is de laatste tijd ‘bon ton’ om je af te zetten tegen ‘fout nieuws’ dat vooral uit de sociale media schijnt te komen. Daarmee wordt tegelijk het idee bevestigd dat informatie uit reguliere media in orde is. Uit eigen ervaring kan ik zeggen dat dat laatste niet juist is. Niet alleen wordt er regelmatig fout nieuws verspreid doordat journalisten eenzijdige bronnen raadplegen, of gewoon doordat ze van bepaalde onderwerpen te weinig afweten. Maar ook het (bewust of onbewust) niet melden van nieuws door kranten, radio en tv en het negeren van items en mensen die niet ‘passen’ in de eigen opvattingen kunnen zorgen voor een onevenwichtige beeldvorming. En dat valt wat mij betreft ook onder ‘fout nieuws’, er ontbreekt essentiële informatie.
Door diezelfde beroepsgroep wordt tegelijk –waarschijnlijk ter onderstreping van hun gelijk en van hun belezenheid- wetenschappelijk onderzoek soms iets teveel opgehemeld. Begrijp me goed: wetenschappelijke literatuur is volgens mij de beste toegang tot kennis, maar men dient toch op zijn hoede te zijn. Dat durf ik wel te stellen, na stapels klimaatpublicaties gelezen te hebben. Met name als er financiële of maatschappelijke belangen in het geding zijn wordt het oppassen.
Een fraai voorbeeld dat het soms oppassen is met publicaties was een paar dagen geleden te zien in het programma Zembla. Dat ging over een uniek wetenschappelijk onderzoek naar de meerwaarde van biologisch voedsel. In 2005 gaf het ministerie van Landbouw een groep vooraanstaande wetenschappers de opdracht om het eens goed uit te onderzoeken: is biologisch eten nu wel of niet gezonder? Ze zetten een grootschalige proef op met kippen. De helft van de kippen kreeg biologisch voer, de andere kippen kregen ‘gangbaar’ geteeld voer. De methode was ‘dubbelblind’ en perfect in elkaar gezet. De uitkomst was dat de biologisch gevoerde kippen een beter functionerend immuunsysteem hadden.
Zembla ontdekte dat toen de presentatie van het rapport naderde, er een conflict ontstond over de uitkomsten van het onderzoek Een conflict waarin onderzoeksinstituut TNO en de Universiteit Wageningen een opmerkelijke rol speelden. De presentatie moest anders, conclusies moesten worden aangepast. Als dat niet gebeurde zou TNO er voortijdig uitstappen. Ook een hoogleraar van Wageningen Universiteit deed plots merkwaardige dingen.
De uitkomst: de conclusie werd aangepast en de biologisch gevoerde kip was toch niet gezonder. Wat was hier gebeurd? Voor het eerst vertellen hoofdrolspelers wat zich achter de schermen heeft afgespeeld. Voorspelbaar: de voorlichter van TNO heeft last van geheugenverlies. Zembla onderzoekt het kippenexperiment, een aanrader: