Temperatuurmetingen op vliegveld Eelde

Bron: Meteo Limburg

Het KNMI meet op 35 plaatsen in Nederland volautomatisch en continu de temperatuur. Een van die stations is Eelde, gelegen op vliegveld Eelde ten Z van Groningen. Station Eelde is een van de 5 hoofdstations van het KNMI, er wordt al sinds 1946 gemeten. Vanaf 1951 vervangt Eelde het station Groningen dat een ongunstige ligging had in de stad. De tijdreeks van Groningen van 1906 t/m 1950 en de tijdreeks van Eelde vanaf 1951 vormen samen de meetreeks “Eelde”.

De WMO (World Meteorological Organization) heeft richtlijnen opgesteld over de wijze waarop gemeten dient te worden. Die staan in de zogenaamde CIMO Guide, officieel geheten WMO Guide to Meteorological Instruments and Methods of Observation. Die richtlijnen worden regelmatig bijgewerkt, de laatste editie stamt uit 2018. In die gids staat het volgende over temperatuurmetingen:

Bron: Google Earth

Op bovenstaande luchtfoto is de ligging van het meetveld Eelde te zien. Het is omgeven door kortgeschoren gras, en op 115m afstand ligt de start- en landingsbaan. Daar is allemaal weinig over te zeggen en voldoet zo te zien aan bovenstaande omschrijving van WMO. Je kunt je zorgen maken over de start- en landingsbaan, maar die ligt op een voetbalveld afstand van het meetpunt. De luchtfoto is van Google Earth en genomen op 21 mei 2018.

Het WMO heeft op een andere plek in de CIMO Guide wat nauwkeuriger omschreven waaraan een temperatuurmeetlocatie moet voldoen. Daarbij hanteert men 5 klassen, waarbij de klasse 1 de hoogste standaard is.

In de figuur hierboven is omschreven waaraan een meetstation van klasse 1 moet voldoen. Een voor dit bericht belangrijke eis heb ik rood onderstreept.  Als ik naar de foto kijk behoort Eelde tot klasse 1: geen gebouwen of warmtebronnen in de buurt, kortgeschoren gras, de start- en landingsbaan op meer dan 100m afstand, et cetera.

Maar die situatie was er op 21 mei 2018. Die situatie  is intussen drastisch veranderd, zoals op deze luchtfoto te zien is:

Bron: Groenleven

In maart 2019 is men namelijk gestart met de aanleg van een enorm grote zonneakker op het terrein van vliegveld Eelde. De luchtfoto is in de loop van 2019 genomen. Op het moment dat de foto genomen  was het laatste deel (rode X) nog niet gerealiseerd. De feestelijke opening van de zonneakker heeft in februari 2020 plaatsgevonden:  63.000 zonnepanelen in totaal met een opgesteld vermogen van 21,9 MW. De brochures zijn uiteraard alleen maar lovend, maar kijk naar de ligging van het KNMI meetveld. Dat ligt weliswaar nog steeds op dezelfde plek, maar de omgeving is drastisch veranderd. Het meetveld ligt nu letterlijk op een steenworp afstand van de zonneakker.

Bron: onbekend

Op bovenstaande luchtfoto is het meetveld aangegeven alsook de begrenzing van de zonneakker. Met behulp van Google Earth heb ik een afstand van de grens van het meetveld tot het midden van de nabij gelegen sloot gemeten: 8,5m. De afstand van de zonnepanelen tot de sloot is ongeveer van dezelfde orde van grootte, zoals te zien is op de luchtfoto. De thermometer staat ongeveer 3,5m binnen de begrenzing van  het meetveld, aan de zijde van de zonneakker. Dat betekent dat de afstand tussen thermometer en zonnepanelen ongeveer 20m zal zijn.

Op de technische tekening hieronder, onderdeel van het Ruimtelijke onderbouwing zonneakker Groningen Airport Eelde dat in 2015 aan de betreffende gemeenteraad werd gepresenteerd, is ook te zien dat het KNMI meetveld op minder dan een steenworp afstand van de zonnepanelen gelegen is. Dat vraagt om meetproblemen.

Bron: Rapport ruimtelijke onderbouwing

Ik heb onlangs en tweetal berichten geschreven over de opwarmende invloed van zonneakkers op de luchttemperatuur. Zie hier en hier. Die opwarming was vastgesteld in een  drietal empirische onderzoeken naar de invloed van zonneakkers op de omgeving. De uitkomsten van die onderzoeken waren zodanig dat het aannemelijk is dat een zonneakker met een oppervlakte van bijna 20 ha zoals deze zonneakker, gelegen op zo’n 20m van het KNMI meetpunt, van invloed zal zijn op de metingen.


Wat zeggen de richtlijnen van het WMO hierover? In bovenstaande figuur is te lezen dat als de thermometer meer dan 10m (maar minder dan 30m) verwijderd is van kunstmatige warmtebronnen en reflecterende oppervlakken het meetpunt tot klasse 3 behoort.  Klasse 3 betekent: “additional estimated uncertainty added by siting up to 1 °C”. Afwijkingen zijn mogelijk tot 1° C. Dit betekent feitelijk dat het meetpunt Eelde in het KNMI netwerk door de aanleg van de zonneakker onbruikbaar geworden is.

Merkwaardig is dat in geen van de stukken en rapporten die ik gezien heb over dit project de ligging van het KNMI meetveld een issue is. Ook heb ik geen bericht gezien dat het meetveld verplaatst zou zijn. Bij mijn weten is het meetpunt dus nog steeds in gebruik, de meetgegevens  staan gewoon online.