Fig.1
Een paar dagen geleden zag ik dit bestelwagentje aan de ‘stekker’ liggen. Met niet te missen lettergrootte was erop aangegeven dat deze auto 0 % CO2 uitstoot. Omdat dat heel bijzonder is heb ik er snel een foto van gemaakt en thuis op de website van het CBS opgezocht hoe de elektriciteitsbalans van Nederland eruit ziet.
We maken het vandaag niet te moeilijk en negeren het feit dat het produceren van de auto en het onderhoud natuurlijk ook CO2 uitstoot oproept. Dat geldt natuurlijk ook voor het opwekken van stroom, ook bij het gebruik van kernenergie en wind en zon. Maar omdat we het overzichtelijk willen houden doe ik net alsof de CO2-uitstoot van kernenergie, wind en zon nul is.
Fig.2 Bron: CBS
Figuur 2 laat zien dat bij het opwekken van elektriciteit in ons land in 2023 gemiddeld nog steeds meer dan 50% van de stroom afkomstig is van fossiele energiedragers. Die stroom van alle energiedragers wordt in het netwerk gepompt (gaat nog nét) en kan dan gebruikt worden om bijvoorbeeld het accupakket van die bestelwagen op te laden.
Nu is het vervelende van door de wind en de zon opgewekte stroom dat die niet vraaggestuurd maar aanbodgestuurd is. Ik heb daar wel een vaker over geschreven. Dat betekent dat bij veel zon en harde wind het aanbod van die stroom groter kan zijn dan die gemiddelde 41,6% uit de grafiek. Maar anderzijds kan ’s nachts bij weinig wind het aandeel van wind- en zonnestroom dalen tot bijna 0%. Die 0% CO2-uitstoot van het bestelwagentje is dus onzin. Misschien dat de eigenaar denkt dat hij met een 100% groene stroomcontract toch echt wel 0% CO2 uitstoot, maar het elektriciteitsnet veegt alle stroom bij elkaar. Die 100% groene stroom is puur administratief.
Dat wind- en zonnestroom aanbodgestuurd zijn zorgt ervoor dat het elektriciteitsnet in Nederland zo goed als vol zit. Met behulp van af- en aanschakelen van gasgestookte centrales proberen we voortdurend de balans te behouden tussen vraag en aanbod. Kerncentrales en kolencentrales kun je overigens niet zomaar eventjes af- en aanschakelen. Hoe groter het aandeel van zon en wind in het stroompakket, des te moeilijker wordt het om die balans te bewaren. Soms lukt dat niet, bij veel wind en zon, en dan gaat de stroom voor prijzen (ver) onder € 0,- de deur uit. En altijd moet je voor 100% backup (standby) hebben, voor als wind en/of zon het laten afweten.
Dat gemiddelde aandeel van zon en wind in de elektriciteitsbalans in Nederland van 41,6% is relatief hoog voor een land met weinig reliëf. Maar bedenk dat minder dan 1/4 van wat we in Nederland aan energie gebruiken elektriciteit is.
Fig.3 Bron: CBS
Figuur 3 toont het gebruik (‘verbruik’) van alle vormen van energie per sector in 2023, uitgedrukt in PJ (petajoule). Ons bestelwagentje zit uiteraard in de sector ‘vervoer’. Die sector wordt dan weer onderverdeeld in binnenlandse luchtvaart, wegverkeer, railverkeer en binnenlandse scheepvaart. Van de 401,6 PJ voor vervoer wordt het overgrote deel (382,8 PJ) gebruikt door het wegverkeer.
Van die 382,8 PJ voor het wegverkeer is slechts 22,9 PJ afkomstig van hernieuwbare energie. Dat is 6%. De rest is afkomstig van fossiele energiedragers (en een beetje kernenergie). En dan te bedenken dat een deel van die 6% hernieuwbare energie afkomstig is van biomassa. Veelal gekapte bomen, door Frans Timmermans in zijn tijd als EU-commissaris bestempeld als ‘hernieuwbare energiedrager’. Maar ik geloof dat hij inmiddels afstand van dat standpunt genomen heeft.
Les: geloof niet alles, ook al staat het met koeienletters achterop een bestelwagentje.