Nederland is sterk verstedelijkt, dat zie je om je heen. Met een bevolking van ongeveer 17 miljoen mensen en een totale oppervlakte van 41.543 km2 levert dat een bevolkingsdichtheid op van bijna 410 inwoners/km2. Laat je het water buiten beschouwing dan komen we op een bevolkingsdichtheid van 500 inwoners/km2. Momenteel woont ongeveer 70% van de Nederlanders in stedelijk gebied, dat zullen er volgens de prognose van het CBS in 2030 75% zijn.
Bron : PBL

Het bijzondere aan de verstedelijking in ons land is dat zeer grote steden ontbreken. Onze 5 grote steden, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven zijn relatief klein als je het vergelijkt met steden in andere landen in Europa. Verder zijn er heel erg veel middelgrote steden. Rond die steden zijn bovendien sterk verstedelijkte peri-urbane gebieden ontstaan. In feite is een groot deel van Nederland stedelijk gebied. Alleen in Zeeland, Drenthe, Friesland en Groningen valt de verstedelijking nog mee, althans naar Nederlandse maatstaven.

Die verstedelijking heeft invloed op het weer, onder andere op de temperatuur. Steden hebben een stadsklimaat: ze zijn warmer dan de omgeving, er valt wat meer neerslag en de windsnelheid is lager. Het ontstaat door de fysieke en menselijke eigenschappen van stedelijke gebieden die afwijken van die van het omringende platteland. Meer gebouwen, meer mensen, meer verkeer, minder groen, et cetera. Lees verder →

Dat werd vorige week in de Volkskrant opgetekend uit de mond van wetenschapsjournalist Marcel Crok. Aanleiding was het voornemen van het nieuwe kabinet om in 2030 de uitstoot van CO2 in Nederland verminderd te hebben met 49% ten opzichte van 1990. Dit is dat interview:

De Volkskrant heeft een rubriek “Klopt dit wel?” en een dergelijke uitspraak van Crok smeekt natuurlijk om een onderzoekje.  Dat deed een wetenschapsjournalist van de Volkskrant, Maarten Keulemans.  Hier is het stuk: Lees verder →

De grote afrekening gaat beginnen. Het is de rekening die betaald gaan worden voor wat de energietransitie genoemd wordt: de overschakeling van fossiele brandstoffen naar ‘duurzame energie’. Dan gaat het vooral om windmolens en zonnepanelen voor de opwekking van elektriciteit.  Martin Sommer heeft er een paar dagen geleden een column aan gewijd.

De achterliggende doelstelling is vermindering van CO2-uitstoot, maar het staat vast dat van vermindering van CO2-uitstoot weinig terecht komt op deze manier. Dat heeft veel te maken met het feit dat de vraag naar elektriciteit altijd gedekt dient te worden door conventionele centrales. ’s Nachts schijnt de zon niet en de wind waait soms niet en nog vaker met beperkte kracht. Bovendien is het produceren van molens en panelen niet CO2-vrij.

Omdat het met CO2-reductie niet echt opschiet is de noodzaak van de energietransitie vervangen door ‘doelen halen’. Ook het benadrukken dat we in de EU geen koploper zijn in de energietransitie moet de geesten scherp houden. Het probleem bij die energietransitie is dat elektriciteit maken met windmolens en zonnepanelen verre van rendabel is. Daarom moet er een enorme hoeveelheid geld bij. Belastinggeld wel te verstaan. Tot 2032 gaat ons dat tussen de 30 en 100 miljard euro kosten. Lees verder →

Wetenschapsjournalist Marcel Crok en ik zijn al een hele poos druk met het schrijven van een rapport over de klimatologische veranderingen in Nederland. Aanleiding is het rapport van het KNMI getiteld “KNMI’14 Klimaatscenario’s”. Daarin schetst het instituut voor 2050 en 2080 een aantal klimaatscenario’s voor ons land.

Veel mensen denken dat een scenario hetzelfde is als een voorspelling, maar dat is niet het geval. Een scenario schetst een beeld van wat de toekomst ons zou kunnen brengen. Met de nadruk op kùnnen. Het IPCC noemt dat een ‘picture of the future’. U moet niet denken dat het louter onwetende mensen zijn die menen dat een scenario een voorspelling is, ook veel hoogopgeleide mensen denken dat.

Waarom kunnen ze in De Bilt niet gewoon een voorspelling maken voor 2050 en 2080 zult u misschien denken? Nou omdat dat heel erg moeilijk is.  Zo moeilijk dat het eigenlijk onmogelijk is. Dat heeft niets te maken met gebrek aan kennis bij het KNMI, daar werken veel knappe koppen, maar alles met het feit dat het klimaat een extreem ingewikkeld systeem is en we nog slechts een deel van dat systeem begrijpen. Een chaotisch systeem.

Het KNMI schrijft in het wetenschappelijk rapport dat ten grondslag ligt aan het scenariorapport: “The variability of the system poses limitations to the predictability of the climate state. Internal variations of the climate system beyond monthly time scales apart from the contribution from the positive multidecadal surface temperature trend that is currently eminent (Oldenborgh et al. 2012) and oceanic variability (Hazeleger et al. 2013), are difficult to predict and at time scales of 30 – 100 years useful predictions are basically impossible. Not only because of the large contribution of the natural variability, also because the external forcing related to human activity is considered to be unpredictable. Any attempt to make climate predictions at a relatively small spatial scale such as the Netherlands or even Western Europe for multiple decades ahead cannot be expected to lead to skilful results. However, helpful images of possible future states of the regional climate can be made, after formulating a number of driving assumptions and applying projection tools that can be expected to give a realistic response to these external forcings. These conditional foresights can be identified as “scenarios”. Dat is duidelijk: bruikbare voorspelling zijn onmogelijk en een scenario is een ‘behulpzaam plaatje’. Lees verder →

Er worden over windenergie en zonnepanelen meer sprookjes verteld dan ooit. Energieopwekking volgt gelukkig fysische wetmatigheden. Daarom is dit gesprek tussen twee hooggeleerde heren die hun sporen verdiend hebben in de fysica en bovendien verstand hebben van energie een must voor eenieder die op de hoogte wil blijven van  de ins en outs van energie.

Prof. Kees de Lange interviewt dr. Fred Udo over windmolens en zonnepanelen. In dit eerste deel gaat het over wat mogelijk en onmogelijk is in duurzaam opwekking van elektriciteit en wat de energetische en technische consequenties zijn.  In een later deel komen de financiële consequenties aan de orde.

Het was deze week weer raak:  het Verbond voor Verzekeraars waarschuwt dat er een forse premiestijging in het verschiet ligt als gevolg van ‘klimaatverandering’.  Dat alles gebaseerd op de klimaatscenario’s zoals het KNMI die uitdraagt in haar rapport Klimaatscenario’s 2014. En ook een beetje op het gevoel dat het weer wel raar doet de afgelopen tijd. Maar eerst de klimaatscenario’s van het KNMI.

Bron: NU.nl

In die klimaatscenario’s ‘schetst’  het instituut het weer in ons land in de rest van deze eeuw. Wat is dat waard? Eerst maar even iets over een scenario,  want dat is iets anders dan een voorspelling. Het KNMI spreekt over ‘Imagining the future’. Die heb je in gradaties.  Allereerst is er de ‘climate prediction’, een schatting van het klimaat in de toekomst. Dan is er de ‘climate projection’, een mogelijk toekomstige situatie vanwege een aanname van een ‘’forcing scenario’. Dat laatste is bijvoorbeeld toename van het atmosferisch CO². Lees verder →

Het jaar 2017 is een opmerkelijk jaar geworden voor de ijsmassa op Groenland.  Of eigenlijk moet ik niet over 2017 spreken maar  over het jaar dat loopt van 1 september 2016 tot 1 september 2017. Want tussen die twee data beweegt zich ongeveer de aanwas van sneeuw en ijs (vanaf september tot juni) en de smelt (van juni tot september).

Zo rond het jaar 2000 begon de totale massabalans van ijs op Groenland negatief te worden. Dat wil zeggen dat het verlies aan ijs op jaarbasis groter werd dan de aanwas. Ik heb daarover al enkele malen geschreven, zie hier en hier en hier en hier.

Bron: DMI

De massabalans van het ijs op Groenland wordt bepaald door de sneeuwval, het smelten van ijs en gletsjers die in zee schuiven (calving loss). Op het plaatje hierboven is dat weergegeven. Onderzoekers denken dat de afname van de massabalans van het Groenlandse ijs zowel het gevolg is van extra smelt als van sneller afschuiven van gletsjers in de oceaan. Lees verder →

Bron:  NASA

De laatste tijd  heb ik nogal wat moeite met kromme berichtgeving over klimaatverandering. Dat heeft vaak te maken met onwetendheid bij de  dienstdoende journalist, en soms met vooringenomenheid.  Dat het ook anders kan bewijst het artikel van Cor Speksnijder in de Volkskrant van vandaag. Gewoon 3 vragen over de verwoestende kracht van de wervelstorm Irma. Speksnijder stelt ze aan een paar wetenschappers die verstand hebben van tropische stormen, en weet hun antwoorden te vertalen in begrijpelijke taal. Geen hysterisch gedoe dus, een verademing!

Bron:  Volkskrant Lees verder →