Irma

Bron:  NASA

De laatste tijd  heb ik nogal wat moeite met kromme berichtgeving over klimaatverandering. Dat heeft vaak te maken met onwetendheid bij de  dienstdoende journalist, en soms met vooringenomenheid.  Dat het ook anders kan bewijst het artikel van Cor Speksnijder in de Volkskrant van vandaag. Gewoon 3 vragen over de verwoestende kracht van de wervelstorm Irma. Speksnijder stelt ze aan een paar wetenschappers die verstand hebben van tropische stormen, en weet hun antwoorden te vertalen in begrijpelijke taal. Geen hysterisch gedoe dus, een verademing!

Bron:  Volkskrant

In het bovenste plaatje is een driedimensionale doorsnede getekend van een tropische storm. Water verdampt, opgewarmde vochtige lucht stijgt en veroorzaakt een lagedrukgebied aan het aardoppervlak waardoor lucht van opzij wordt aangezogen. In het oog daalt de lucht en is het windstil en wolkeloos.

Tropische wervelstormen ontstaan boven de oceaan in de tropen als het water minimaal zo’n 28 graden is. Dat is een voorwaarde om de lucht vlak boven het water warm genoeg te krijgen om op te stijgen (convectie).  De waterdamp dient als een soort raketbrandstof: als de lucht stijgt koelt hij adiabatisch af , in het begin met bijna 10°C/km.  Door die afkoeling bereikt de opstijgende lucht al snel een hoogte waarboven teveel waterdamp in de lucht zit, het condensatieniveau. De maximale hoeveelheid waterdamp in de lucht is afhankelijk van de temperatuur: koude lucht kan minder waterdamp bevatten.

Bron:  Klimaatgek

Als condensatie begint (wolkvorming) komt er condensatiewarmte vrij, en die zorgt ervoor dat de opstijgende lucht nog harder gaat stijgen, enzovoort. Zie de doorsnede van dit proces in de figuur hierboven. De blauwe lijn is de atmosfeergradiënt, de temperatuur van de ‘omringende’  lucht, de rode lijn toont het verticale verloop van de temperatuur van de stijgende lucht. Zodra er condensatie plaats vindt komt er warmte vrij (de knik in de rode lijn) die de opwaartse beweging een boost geeft. Onder normale omstandigheden zal de rode lijn uiteindelijk op een bepaalde hoogte de blauwe lijn snijden en stopt de stijging. Dan wordt immers de temperatuur van d stijgende lucht lager dan die van de omringende lucht. Maar omdat er bij het brongebied op 5 km hoogte relatief koude lucht aanwezig was (en weinig wind), kon de lucht tot zeer grote hoogte stijgen en als een reusachtig vliegwiel steeds krachtiger worden. Dat is schematisch weergegeven door de gestreepte lijn.

Bron:  NASA

Hierboven zijn de brongebieden van tropische wervelstormen weergegeven en de banen waarlangs ze zich bewegen.  Ze gaan alle van O naar W, omdat de passaatwinden ze meenemen.  Zodra ze boven land komen is er weinig water meer om te verdampen en nemen ze snel in kracht af. Die waterdamp is immers de brandstof van de storm.  Ze komen dan tenslotte zo ver van de tropen af dat ze opgepikt worden door de westenwinden die op gematigde breedte waaien. Hurricanes die boven de USA de bocht omgaan komen later vaak als (zware) storm Europa binnen.

Op de vraag of we door klimaatverandering meer van dit soort stormen in de toekomst kunnen verwachten zegt KNMI-onderzoeker Haarsma: “ De computermodellen voorspellen dat er minder orkanen komen, maar zwaardere. Afgaande op de modellen zullen we vaker  te maken krijgen met orkanen zoals Irma. De modellen leveren de beste kennis waarover we nu beschikken, maar het blijft lastig om die met metingen te bevestigen. De VS zijn lang niet getroffen door zware orkanen.  Nu krijgen ze er twee kort na elkaar. De fluctuaties zijn nog te groot om er goede statistiek van te maken.”

Zo is het, prettig om een eerlijk antwoord van een wetenschapper te lezen. Inclusief de onzekerheden. Maar er zullen vast wel mensen zijn die die twee laatste stormen aan Trump wijden.  Het Obama-tijdperk kende immers geen zware orkanen.