Bron data :  KNMI

Hierboven ziet u het verloop van de gemiddelde jaartemperatuur in De Bilt. De gemiddelde jaartemperatuur is afgeleid van de gehomogeniseerde maandtemperaturen van het KNMI.

De cijfers zijn bijgewerkt t/m 2017. Omdat 2017 nog niet helemaal voorbij is ontbreekt de het getal van december 2017. Om toch een jaargemiddelde voor 2017 te kunnen gebruiken heb ik deze geschat op 6 °C. Dat is aan de hoge kant, de gemiddelde decembertemperatuur van De Bilt gedurende de afgelopen 10 jaren is 4,5 °C geweest.

Wat opvalt is dat de temperatuur van De Bilt tussen 1988 en 1990 en reuzensprong maakt van ruim 1 °C. Dat heet ‘de sprong’. Vóór 1988 en na 1990 is het signaal volatiel van jaar tot jaar, maar is er nauwelijks sprake van een stijgende of dalende trend. De totale temperatuurstijging in De Bilt tussen 1901 en 2017 is 1,88 °C. Die stijging in 117 jaar wordt dus voor meer dan de helft bepaald door de sprong tussen 1988 en 1990. In de overige 115 jaren is de stijging van de temperatuur in totaal 0,8 °C geweest, wat neerkomt op een verwaarloosbare 0,07 °C/decennium. Voor de ontwikkeling van de temperatuur in ons land (en in grote delen van Europa) is de sprong dus van grote betekenis geweest.

Duur zonneschijn als percentage van de daglengte in De Bilt en Schiphol.
Bron: Van Beelen en Van Delden Lees verder →

Bovenstaand bericht was op 30 oktober 2017 te zien op Teletekst. Daar zitten een paar rare zinnen in. Zoals: “De CO2 nam met 50% toe vergeleken met het gemiddelde van de afgelopen 10 jaar.” Dat is inderdaad een extreme toename, het gaat hier over het jaar 2016. Het gemiddelde CO2-gehalte van de atmosfeer in de 10 jaar voorafgaande aan 2016 schat ik op 380 ppm. Dus 2016 zou daar 50% boven zitten, dat is dus 570 ppm. Onzin natuurlijk, kijk maar: Lees verder →

[Update: van diverse kanten werd me erop gewezen dat afgedrukte AMO-grafiek van ClimateExplorer niet matchte met de gebruikte AMO-index. Dat is correct. De gebruikte AMO-index is niet gecorrigeerd voor mondiale temperatuurstijging, de afgedrukte grafiek was dat wel. Dat was uiteraard niet de bedoeling. Ik heb intussen de betreffende grafiek verwijderd.]

Op deze plaats is al een aantal malen aandacht besteed aan de opmerkelijke toename van de oppervlakte-massabalans op Groenland afgelopen jaar. Lees hier en hier en hier en hier en hier. De afgelopen jaren was die oppervlakte-massabalans (het verschil tussen neerslag en smelt + sublimatie) relatief klein. Het kon de geschatte afname van het ijs door het afglijden van gletsjers in zee waarschijnlijk niet compenseren. Waar het de afgelopen jaren dus nogal magertjes was met de totale massabalans van het ijs op Groenland werd die trend tussen 1-9-2016 en 1-9-2017 doorbroken.

Bron: DMI

Die opmerkelijke toename van de oppervlakte-massabalans was vooral het gevolg van erg veel sneeuwval afgelopen arctisch jaar. Maar behalve de neerslag is de temperatuur natuurlijk ook een grote speler in de massabalans van het Groenlandse ijs. Daar ben ik de afgelopen dagen eens ingedoken. Lees verder →

Bron: Volkskrant

Dat is de vette kop boven een artikel van Cor Speksnijder in de Volkskrant van 1 november j.l. Het trok meteen mijn aandacht, omdat ik ook wel eens een paar gletsjers heb zien smelten, in Zwitserland. Loop maar naar het einde van een gletsjer in de zomer en je ziet hem smelten. Maar dat bedoelde paleoklimatoloog Jane Francis niet. Ze zag na 10 jaar een gletsjer op Spitsbergen en constateerde dat die aanmerkelijk korter was geworden. Dat is ongetwijfeld waar: vanaf ongeveer 1750 worden er meer gletsjers op aarde korter dan langer. Dat heeft te maken met de massabalans van gletsjers, die gevoelig is voor de temperatuur en sneeuwval. Omdat het de afgelopen tijd wat warmer geworden is in veel gebieden worden veel gletsjers korter, indien die smelt niet gecompenseerd wordt door meer sneeuwval althans.
Ik denk dat de kop pakkend moest zijn, en de foto daaronder met Jane Francis te midden van pinguïns doet vermoeden dat we met een mens te doen hebben die deugt. Dat zal ongetwijfeld wel. En het verhaal deugt in eerste instantie ook wel, het gaat dan vooral over de transformatie van Antarctica van groen naar wit continent.

Maar dan gaat het mis, als de journalist haar vraagt hoe ze de toekomst ziet van Antarctica. Ze zegt: “Nu verandert het klimaat veel sneller dan ooit in het verleden. Nooit eerder zijn de CO2-niveaus zo snel gestegen als tegenwoordig.” .  De eerste bewering, dat het klimaat nu veel sneller dan ooit is aantoonbaar onjuist. Dan gaat het natuurlijk om de temperatuur, want van andere klimaatelementen, zoals neerslag, wind, luchtdruk e.d. is vanuit het verleden erg weinig tot niets bekend.

Bron data: Alley

Lees verder →

Bron: Bloomberg

Afgelopen weekeinde stormde het op de Noordzee. Wat dat betekende voor de stroomprijs in Duitsland ziet u in de grafiek. Die zakte tot onder de – €50 per megawattuur. Dat minteken betekent dat de Duitse stroomleveranciers meer dan €50 per megawattuur moesten BETALEN aan buitenlandse afnemers om hun stroom kwijt te mogen raken. Dat is nodig omdat anders het hele netwerk plat komt te liggen. Omdat Nederland en België en andere nabijgelegen landen ook allerlei grootschalige plannen hebben om windenergie fors uit te breiden betekent dit dat Duitsland steeds moeilijker zijn overschot aan stroom kwijt zal raken in de nabije toekomst. En dat dit fenomeen zich waarschijnlijk ook in Nederland gaat voordoen op enig moment. Wat een en ander betekent voor de stroomprijs die de Nederlandse huishoudens gaan betalen kunt u nu al zien door bij onze oosterburen te kijken.

De stroomprijs in de grafiek is de prijs op de internationale stroommarkt. De prijs die de Duitse huishoudens betalen is hoog, en wordt beslist niet lager als de Duitse stroomleveranciers hun stroom aan het buitenland moeten weggeven en moeten bijbetalen om er van af te komen. Deze onbalans in vraag en aanbod is gevaarlijk voor de stabiliteit van de stroomleverantie. En prijsopdrijvend omdat er altijd een 100% back-up moet zijn van conventionele centrales. De Duitse overheid heeft het extra duur gemaakt door tegelijk met de massale subsidiering van wind- en zonne-energie ook de kernenergiecentrales in de ban te doen. Dit alles om het spook van CO2-uitstoot te lijf te gaan en tegelijk het spook van kernenergie te lijf te gaan. Want kernenergiecentrales stoten geen CO2 uit. Voorlopig resultaat van deze peperdure Energiewende: geen enkele reductie van CO2 in Duitsland.

Zolang het klimaatdebat en het energiedebat in Nederland net als in Duitsland gedomineerd worden door het dogma van CO2 wordt het leven er niet beter maar wel duurder op.

Het eenzame gevecht van een klimaatoptimist. Wetenschapsjournalist Marcel Crok wantrouwt de klimaatmodellen en ziet niets in de forse CO2-reductie die in Parijs is afgesproken. Goed interview Marcel!

https://www.facebook.com/rtlz/videos/1473161476113193/

Geïnterviewd werd ik door journalist Maarten Driessen. Maarten werkt voor een viertal streekkranten in de regio waar ik woon. Oplage 56.000 stuks, dat is meer dan het Financieel Dagblad en bijna zoveel als de oplage van Trouw 😉 . Maar dat doet er niet toe. En ik moest per se op de foto. Ik hou er niet van om persoonlijk op de voorgrond te treden, maar er viel wat dat betreft niets te kiezen.

Het ging over klimaatverandering, en dan toegespitst op actuele zaken zoals hevige neerslag en dergelijke. Maar ook het verdrag van Parijs kwam langs, en de 49% reductie op CO2-uitstoot van de nieuwe regering. En de klimaatfilm van Marijn Poels (kijken!). Omdat ik toch bezig was met extreme neerslag heb ik een grafiekje meegegeven van zware neerslag in Deurne, gemeten vanaf 1906. Die ziet u hierboven. En ook de grafiek van Someren, hier om de hoek, vanaf 1910. Die zware bui van juni 2016 is  hier te zien, de stip rechtsboven.

Beide grafieken laten zien dat er met de etmaalsommen in beide plaatsen sinds begin vorige eeuw niet veel is veranderd. De impact die de bui van vorig jaar had zat hem vooral in het feit dat er zulke grote hagelstenen uit vielen. Die veroorzaakten veel schade, vooral aan kassen en auto’s. Ook in 1940 was het wat neerslag betreft flink raak in Someren en Deurne, zoals u kunt zien. Maar toen was de schade veel kleiner. Dat kwam ook omdat er toen nog geen kassen waren en heel weinig auto’s. Dat laat zien dat de financiële schade door natuurgeweld niet zozeer bepaald wordt door het geweld van de natuur maar vaak veel meer door de waarde van roerende en onroerende goederen.

Nog veel meer grafieken worden gepubliceerd in het klimaatrapport dat Marcel Crok en ik aan het schrijven zijn voor de Groene Rekenkamer. Als alles volgens plan verloopt zal dat verschijnen op 23 november a.s. Gratis downloadbaar. Ik hou u op de hoogte.

U kunt het interview hier vinden.

Nederland is sterk verstedelijkt, dat zie je om je heen. Met een bevolking van ongeveer 17 miljoen mensen en een totale oppervlakte van 41.543 km2 levert dat een bevolkingsdichtheid op van bijna 410 inwoners/km2. Laat je het water buiten beschouwing dan komen we op een bevolkingsdichtheid van 500 inwoners/km2. Momenteel woont ongeveer 70% van de Nederlanders in stedelijk gebied, dat zullen er volgens de prognose van het CBS in 2030 75% zijn.
Bron : PBL

Het bijzondere aan de verstedelijking in ons land is dat zeer grote steden ontbreken. Onze 5 grote steden, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Eindhoven zijn relatief klein als je het vergelijkt met steden in andere landen in Europa. Verder zijn er heel erg veel middelgrote steden. Rond die steden zijn bovendien sterk verstedelijkte peri-urbane gebieden ontstaan. In feite is een groot deel van Nederland stedelijk gebied. Alleen in Zeeland, Drenthe, Friesland en Groningen valt de verstedelijking nog mee, althans naar Nederlandse maatstaven.

Die verstedelijking heeft invloed op het weer, onder andere op de temperatuur. Steden hebben een stadsklimaat: ze zijn warmer dan de omgeving, er valt wat meer neerslag en de windsnelheid is lager. Het ontstaat door de fysieke en menselijke eigenschappen van stedelijke gebieden die afwijken van die van het omringende platteland. Meer gebouwen, meer mensen, meer verkeer, minder groen, et cetera. Lees verder →

Dat werd vorige week in de Volkskrant opgetekend uit de mond van wetenschapsjournalist Marcel Crok. Aanleiding was het voornemen van het nieuwe kabinet om in 2030 de uitstoot van CO2 in Nederland verminderd te hebben met 49% ten opzichte van 1990. Dit is dat interview:

De Volkskrant heeft een rubriek “Klopt dit wel?” en een dergelijke uitspraak van Crok smeekt natuurlijk om een onderzoekje.  Dat deed een wetenschapsjournalist van de Volkskrant, Maarten Keulemans.  Hier is het stuk: Lees verder →

De grote afrekening gaat beginnen. Het is de rekening die betaald gaan worden voor wat de energietransitie genoemd wordt: de overschakeling van fossiele brandstoffen naar ‘duurzame energie’. Dan gaat het vooral om windmolens en zonnepanelen voor de opwekking van elektriciteit.  Martin Sommer heeft er een paar dagen geleden een column aan gewijd.

De achterliggende doelstelling is vermindering van CO2-uitstoot, maar het staat vast dat van vermindering van CO2-uitstoot weinig terecht komt op deze manier. Dat heeft veel te maken met het feit dat de vraag naar elektriciteit altijd gedekt dient te worden door conventionele centrales. ’s Nachts schijnt de zon niet en de wind waait soms niet en nog vaker met beperkte kracht. Bovendien is het produceren van molens en panelen niet CO2-vrij.

Omdat het met CO2-reductie niet echt opschiet is de noodzaak van de energietransitie vervangen door ‘doelen halen’. Ook het benadrukken dat we in de EU geen koploper zijn in de energietransitie moet de geesten scherp houden. Het probleem bij die energietransitie is dat elektriciteit maken met windmolens en zonnepanelen verre van rendabel is. Daarom moet er een enorme hoeveelheid geld bij. Belastinggeld wel te verstaan. Tot 2032 gaat ons dat tussen de 30 en 100 miljard euro kosten. Lees verder →