HEPI , Household Energy Price Index for Europe, is een samenwerkingsverband va een drietal energiebureaus, te weten het Finse VasaaETT, Energie-Control Austria en de Hungarian Energy and Public Utility Regulatory Authority (MEKH). HEPI brengt elke maand een rapport uit met een overzicht van de prijzen van gas en elektriciteit zoals betaald in de hoofdsteden van de 27 EU lidstaten plus het Verenigd Koninkrijk en Oekraïne. Daarin staan opmerkelijke feiten over de gas- en elektriciteitsprijzen.
Fig.1 Bron: HEPI
Figuur 1 toont de ontwikkeling van de consumentenprijzen (als anomalie, 2015=100) voor aardgas en elektriciteit exclusief belastingen. De pieken aan het einde van de grafiek werden met name veroorzaakt door de oorlog in Oekraïne en de aanslag op de Nord Stream gaspijpleidingen. Te zien is dat de energieprijzen vanaf 2023 weer langzaam aan het dalen zijn, in februari 2024 lag de elektriciteitsprijs nog 76% boven de prijs in 2015 en de gasprijs 63%.
Fig.2 Bron: HEPI
Het bovenstaande kaartje toont de eindgebruikersprijzen van elektriciteit in februari 2024. Als u naar de webpagina van HEPI gaat is het kaartje interactief zodat met de muis alle landencijfers tevoorschijn komen. Nederland is een hogere middenmoter met een all-in prijs van c€ 29,39 per kWh. De hoogste elektriciteitsprijzen vind je in Ierland (c€ 41,35/kWh), Groot Brittannië (c€ 39,86/kWh), Tsjechië (c€ 39,16/kWh) en Duitsland (c€ 38,18/kWh). Het goedkoopste is elektriciteit in Oekraïne met c€ 6,55 per kWh.
Fig.3 Bron: HEPI
De tabel van figuur 3 geeft de opbouw weer van de elektriciteitsprijzen. Donkerblauw is de netto inkoopprijs, de rest betreffen netwerkkosten, belasting en BTW. Nederland en Luxemburg steken een stukje onder 0-lijn uit, gevolg van de belastingkorting op de elektriciteitsrekening. Zou die korting niet bestaan en de belasting 0 zijn (is denkbeeldig 😉 ), dan zou de Nederlandse elektriciteitsprijs de hoogste van Europa zijn. Dankzij die belastingkorting zijn we nu een (hoge) middenmoter. Kijken we alleen naar de netto inkoopprijs van elektriciteit dan moeten we alleen Ierland, Groot Brittannië en Cyprus voor laten gaan.
Fig.4 Bron: HEPI
Figuur 4 geeft de eindgebruikersprijzen voor aardgas weer. De prijzen worden weergegeven in eurocent (c€) per kWh om vergelijking met elektriciteit makkelijk te maken. Een m3 aardgas is ongeveer 10,2 kWh. De Nederlandse gasprijs op de kaart was in februari 2024 dus c€ 17,87 x 10,2 = € 1,82 per m3 aardgas. De eindgebruikersprijs van aardgas in Nederland in februari was de twee na hoogste van Europa. Alleen Zweden (c€ 29,78/kWh) en Zwitserland (c€ 19,49/kWh) gingen ons voor. Dat laatste is niet verwonderlijk: zowel in Zweden als in Zwitserland speelt aardgas een marginale rol. Dat kun je van Nederland niet zeggen: we gingen al begin jaren ’60 massaal over op aardgas. Waar zit dan momenteel die relatief hoge prijs van het aardgas in Nederland in? Deze grafiek geeft de opsplitsing van de eindgebruikersprijs in inkoop, netwerk, belasting en BTW weer:
Fig.5 Bron: HEPI
Zweden is koploper vanwege de hoge gas-inkoopprijs plus de zeer hoge extra kosten (netwerk + belastingen). Zwitserland heeft even hoge inkoopkosten van aardgas als Zweden maar de resterende kosten zijn ongeveer de helft van die in Zweden. Dat Nederland de twee na hoogste eindgebruikersprijs kent ligt niet aan de inkoopprijs van aardgas, maar vooral aan de hoge belastingen, na Zweden de hoogste van Europa. Het zijn met name die hoge belastingen in Nederland die er voor zorgen dat de eindgebruikersprijzen voor aardgas in landen als Duitsland (c€ 9,41/kWh) en België (c€ 8,09/kWh) ongeveer de helft goedkoper zijn dan in Nederland ( c€ 17,87/kWh).
Vergelijken we de prijzen van elektriciteit met die van aardgas (zonder netwerkkosten en belastingen) in de hele EU (figuren 4 en 5) dan is te zien dat elektriciteit ruim 2,3x duurder is dan aardgas. In Nederland is 1 kWh elektriciteit 3,1x duurder dan 1 kWh gas. Om het energetisch rendement tussen aardgas en elektriciteit goed te kunnen vergelijken zouden natuurlijk ook de verliezen (productie, transport, gebruik) in rekening gebracht moeten worden. Ingewikkelde materie, maar misschien waag ik me daar ooit nog eens aan.
U kut u abonneren op het maandelijkse energierapport van HEPI, via de website.