Een paar dagen geleden heeft kamerlid Pieter Omtzigt een aantal vragen gesteld aan de regering over de prijzen van gas en elektriciteit in Nederland. De aanleiding was een recente grafiek in het FD over de gasprijzen, die gebaseerd was op de data van HEPI, de Household Energy Price Index for Europe. HEPI is een samenwerkingsverband va een drietal energiebureaus, te weten het Finse VasaaETT, Energie-Control Austria en de Hungarian Energy and Public Utility Regulatory Authority (MEKH). HEPI brengt elke maand een rapport uit met een overzicht van de prijzen van gas en elektriciteit zoals betaald in de hoofdsteden van de 27 EU lidstaten plus het Verenigd Koninkrijk en Oekraïne. Daarin staan onthutsende feiten over de gas- en elektriciteitsprijzen.
Fig.1 Bron: HEPI
Figuur 1 laat zien dat de totale eindgebruikersprijs in Amsterdam (lees: Nederland) verreweg de hoogste is van Europa. De prijzen worden weergegeven in eurocent per kWh. Een m3 aardgas is ongeveer 10,2 kWh. De Nederlandse prijs in de grafiek is dus € 0,2831 x 10,2 = € 2,89 per m3 aardgas. Omdat de totaalprijs niet alleen bepaald wordt door de kale gasprijs maar ook door netwerkkosten en belastingen wordt dat uitgesplitst:
Fig.2 Bron: HEPI
Figuur 2 laat zien dat Nederlandse consumenten ook de hoogste kale gasprijs van Europa betalen, namelijk € 0,1993 x 10,2 = € 2,03 per m3 aardgas. Ter vergelijking: de Belgen betaalden voor de kale gasprijs in juli € 0,1127 x 10,2 = € 1,15 voor 1 m3 aardgas, dat is iets meer dan de helft van wat Nederlanders betalen!
Fig.3 Bron: CBS
Hoe is dat mogelijk? In de meest recente jaarstatistiek van het CBS over 2021 bestond de input grosso modo uit winning (20.770 mln m3) en invoer (54.490 mln m3). Totale input was dus 75.260 mln m3. De output bestond in mei uit verbruik (40.130 mln m3) en export (41.029 mln m3). De totale output was dus in mei 81.950 mln m3. Van het verbruik kwam ¼ voor rekening van de 8,1 miljoen huishoudens, dat was ongeveer 10.000 mln m3. Het gasverbruik van huishoudens in 2021 was dus ongeveer 50% van de winning en 25% van wat we aan gas exporteerden.
Pieter Omtzigt vraagt daarom terecht aan de regering:
en:
Fig.4 Bron: Twitter
Zijn we met de aardgasprijs voor consumenten de koploper van Europa, op het gebied van elektriciteit betalen we ook een hoofdprijs en zijn we nr 4 van de duurste Europese landen:
Fig.5 Bron: HEPI
Kijken we naar de opbouw van de elektriciteitsprijzen dan ziet dat er zo uit:
Fig.6 Bron: HEPI
Dat we niet op nr.2 staan heeft te maken met kortingen die door de overheid zijn ingevoerd op belasting en btw van elektriciteit. Die korting was in juli 2022 € 0,1824 per kWh, en hangt onderaan de Nederlandse staaf. Heel opvallend is dat de ‘kale’ elektriciteitsprijs in Nederland verreweg de hoogste is van Europa. Hoe kan dat?
Fig.7 Bron: Ourworldindata
Dat is allemaal des te opmerkelijker omdat Nederland nog steeds de grootste producent van aardgas in de EU is, zie figuur 7. De aangegeven productie van 720.000 terajoules komt overeen met de 20.519 mln m3 aardgas uit figuur 3. Ondanks het feit dat de winning in Groningen nog wat verder teruggelopen is, is Nederland nog steeds de grootste producent van aardgas in de EU. De grootste producenten in Europa zijn echter buiten de EU te vinden: Noorwegen (6x jaarproductie Nederland) en uiteraard Rusland (bijna 40x de Nederlandse jaarproductie).
Alles overziend zijn de energieprijzen Nederland onbegrijpelijk hoog. De energie-armoede ligt niet alleen op de loer maar heeft al in heel veel huishoudens toegeslagen. Het is onbegrijpelijk dat er vanuit de politiek nauwelijks gereageerd is. De ‘kale’ prijs van aardgas en elektriciteit zijn in Nederland extreem hoog, ik ben erg benieuwd naar een verklaring daarvoor.
Natuurlijk heeft de overheid de laagste inkomens deels gecompenseerd voor de extreem hoge energieprijzen, maar dat is volstrekt onvoldoende geweest. Bovendien kreunt ook een flink deel van de middeninkomens onder de hoge energieprijzen. De belastingvoordelen op elektriciteit lijken vooral een instrument te zijn om Nederlanders te bewegen van gas naar stroom over te stappen, maar voor een groot deel van het energiehuishouden is dat vooralsnog volstrekt onmogelijk. De beerput van de Nederlandse energiepolitiek!