Die zomerse 13 oktober 2018

Het was afgelopen week een roerige periode wat betreft weer en klimaat in Nederland. Dat kwam door het alarmerende rapport van het IPCC, met direct daarna de uitspraak in de Urgendazaak door het gerechtshof in Den Haag.  Menig journalist hief een waarschuwend vingertje: het was nu, meer dan ooit, 5 voor 12!  Het bijzondere is dat er vrijwel geen journalist is die het rapport van het IPCC kan duiden. Journalisten met een exacte opleiding zijn namelijk uiterst schaars. Bovendien is de materie zeer complex. Het was meer een kwestie van gevoel, het hart op de juiste plek en ‘alle wetenschappers zijn het er over eens’. Nu is dat laatste onjuist en bovendien een voorbeeld van  ‘argumentation by authority’. Maar zelfs al zou dat wel juist zijn, dan nog ontslaat het ons niet van de plicht om zelf goed na te denken.

Nou wil het toeval dat we niet alleen een opvallend warme zomer achter de rug hebben, maar dat we vorige week in ons land konden genieten van een prachtige nazomerweek. Nou werkt het menselijk brein zo dat we moeite hebben met het overzien van het grote geheel. We knopen als het ware die zeer warme zaterdag 13 oktober 2018 aan dat IPCC-rapport en ook maar meteen aan de uitspraak van de Haagse rechter. Dat kan toch allemaal geen toeval zijn? Als je goed nadenkt hebben die 3 gebeurtenissen natuurlijk niets met elkaar te maken.

Alhoewel, die warmste 13e oktober ‘ooit’ dan? Was dat dan geen teken van de alles vernietigende opwarming die op de loer ligt?  Cijfers bieden hier uitkomst.  Ik heb in de temperatuurreeks van De Bilt (vanaf 1901) opgezocht of er wel vaker zomerse dagen (≥ 25 °C) in oktober geweest zijn. Dat doe ik door naar de Tx te kijken, de maximum etmaaltemperatuur. Dit is het resultaat:

Die 2 kolommen zijn er omdat het KNMI in 2016 gemeend heeft om alle meetwaarden tussen 1901 en september 1951 te moeten ‘corrigeren’.  Homogeniseren heet dat en het laatste woord is daar nog niet over gezegd. Ik heb de data uit de ongehomogeniseerde kolom in een grafiekje gezet om de cijfers uit de tabel aanschouwelijker te maken:

Niets spannends aan denk ik. Zo nu en dan is er een jaar waarin er een zomers dag in oktober voorkwam. Die zijn ook nog heel aardig over de hele periode verdeeld, dus van een ‘toename’  is geen sprake. Wel valt op dat zomerse dagen vaak gepaard voorkomen, maar dat is niet erg raar.  Als het bijvoorbeeld 25 °C is, dan is de kans dat de dag ervoor of erna ook een hoge temperatuur laat zien tamelijk groot.

Ik ben nog even verder gegaan, en heb  van de Tx van alle 13 oktobers (gehomogeniseerd) sinds 1901 een grafiek gemaakt:

Dat is een interessant grafiek.  Die warme 13 oktober 2018 is echt een uitschieters tussen alle 13 oktobers. Wel zijn er vanaf 1980 wat meer uitschieters naar boven en ook naar beneden te zien, maar van een trend van alsmaar warmere 13 oktobers is geen sprake. Die sterke bewegingen vanaf 1980 hebben ongetwijfeld wat te maken met het feit dat we midden oktober vaker lucht uit het zuiden (warm) of het noorden (koud) binnenkrijgen. Zo was de maximum temperatuur op 13 oktober 2015 slechts 5,9 °C !

Op 10 oktober 1921 werd het in De Bilt maar liefst 26,7 °C, waar door het KNMI kort geleden 25,8 °C van gemaakt is. Kijk ik naar de Tx van alle 10 oktobers vanaf 1901 (gehomogeniseerd) dan ziet dat er als volgt uit:

Niets bijzonders te zien. Die warme 10 oktober 2018 is geen cijfer  in een oplopende reeks van warme dagen:  het is op 10 oktober zo nu en dan gewoon lekker warm. Als ‘de opwarming van de aarde als gevolg van de uitstoot van CO2 door de mens’ effect had gehad op de temperatuur op 10 oktober hadden we dat hier wel gezien.

Nog een dan: op 9 oktober 1921 werd er in De Bilt een maximum temperatuur van 25 °C gemeten.  Daar is naderhand 24,1 °C van gemaakt. Zo zien alle gehomogeniseerde maximum temperaturen op 9 oktober vanaf 1901 er uit:

Niks bijzonders weer, geen oplopende trend in de uitschieters naar boven door ‘opwarming’. In deze gehomogeniseerde reeks is er sinds 1901 geen enkele 9 oktober die zomers genoemd mag worden. Dat komt door die homogenisatie. Maak ik dezelfde grafiek met de niet gehomogeniseerde Tx van De Bilt, dan komt 9 oktober 1921 weer tevoorschijn:

Leuk he , cijfers!