In het vorige bericht heb ik de dalende gemiddelde wintertemperatuur van de afgelopen 25 jaar in De Bilt trachten te verklaren. Droge winterkou komt ons land binnen als we oostenwind hebben. Het brongebied van die luchtsoort komt uit het NO van Rusland , waar het ’s winters flink koud is. Een dergelijke oostcirculatie krijgen we als er ten N van ons land een krachtig hogedrukgebied ligt.
Bron: KNMI
Op de weerkaart is de situatie weergegeven van 1 april 2013. Tussen IJsland en Scandinavië bevindt zich al wekenlang een hogedrukgebied dat de ‘normale’ westenwind blokkeert. Tussen dit hogedrukgebied en de lagedrukgebieden voor de westkust van Frankrijk en boven Wit-Rusland wordt dan koude droge lucht uit Noord-Rusland aangevoerd, langs de isobaren (= lijnen met gelijke luchtdruk).
Ik heb gewezen op de publicatie van Lockwood et al, die een duidelijk verband zagen tussen de afnemende zonneactiviteit en de dalende wintertemperaturen in Engeland. In de grafiek hieronder is te zien dat die dalende wintertemperaturen ook in De Bilt waarneembaar zijn.
Data KNMI
Die lagere temperaturen ontstaan door het vaker voorkomen van een blokkerend hogedrukgebied in Noord Europa, zoals op de weerkaart te zien is. Ik was benieuwd of een dergelijk effect ook in de zomer optreedt. Daarvoor heb ik van 1987 t/m 2012 de gemiddelde zomertemperaturen in een grafiek gezet. Het resultaat ziet er zo uit:
Data KNMI
Zoals te zien is is de trend opwaarts, een stijging in 25 jaar van ongeveer 0,8 °C. Dat is fors. Omdat de zomer van 2013 nog moet komen heb ik de 25-jaars periode laten starten in 1987, het jaar waarin in december ook de wintermeting begon.
Oorzaak kan inderdaad zijn dat er in deze periode ’s zomers iets vaker dan normaal sprake was van oostcirculatie. Oostenwind in de zomer brengt warme droge lucht uit het NO van Rusland. Maar er is in dezelfde periode ook sprake geweest van wat opwarming: de jaren ’80 van de vorige eeuw waren gemiddeld wat kouder dan het eerste decennium van deze eeuw. Hieronder ziet u de ontwikkeling van de jaargemiddelden in De Bilt van 1987 t/m 2012:
Data KNMI
Zoals te zien is de trend in deze periode ongeveer + 0,7 °C. De ontwikkeling van de zomertemperatuur is dus maar ietsjes hoger dan die van het jaargemiddelde. Ik neig er daarom toe te concluderen dat die blokkerende hogedrukgebieden met name in de winter een grotere rol zijn gaan spelen, voor de zomersituatie is dat onduidelijk. Wel is de daling van de gemiddelde wintertemperatuur nu extra opvallend. De trendlijn van de gemiddelde wintertemperatuur is de afgelopen 25 jaar bijna 1,4 °C gedaald, wat erg veel is. Hou je rekening met de stijging van de gemiddelde jaartemperatuur in die periode van 0,7 °C, dan is de winterse afkoeling nog veel opvallender.