Fig.1 Bron: Mike Smith
Het waterpeil in de Guadalupe River in Kenn County, zuidelijk Texas, steeg op 4 juli 2025 met vele meters binnen 37 minuten. Dat gebeurde ‘s nachts, en gecombineerd met de snelheid waarmee het water kwam zorgde dat voor een catastrofale flash flood. Een flash flood is een plotselinge overstroming van laaggelegen gebieden. Flash floods komen vaak voor in droge gebieden waar plotseling veel neerslag valt.
Fig.2 Bron: Youtube
De video van figuur 2 laat niet alleen de snelheid zien waarmee de waterafvoer en waterhoogte toenamen, maar ook dat in korte tijd geen sprake meer was van een waterstroom maar van een kolkende massa van bomen, modder, stenen en huizen die van wege zijn snelheid en hoge dichtheid allesvernietigend was.
Fig.3 Bron: NWS
Er was in die nacht sprake van zeer intensieve neerslag in het gebied van Kerr County, met tot 10 inch (25 cm) regen in een tijdsbestek van 6 uur. Oorzaak was een samenspel van een restant van de Atlantische tropische storm Barry en van een tropisch systeem uit de Oost-Pacific. Dit systeem ontwikkelde zich tot onweersbuien die bleven hangen boven Centraal-Texas en zware regenval veroorzaakten, wat leidde tot dodelijke overstromingen. Een dergelijk weersysteem met grote hoeveelheden neerslag is in deze regio niet ongewoon, maar de intensiteit boven Kerr County was opvallend groot.
Fig.4 Bron: USGS
De grafieken in figuur 4 tonen de piekafvoer en waterhoogte in de Guadalupe River nabij Hunt (Kerr County). De waterhoogte gaat vanaf 02:00 uur op 4 juli stijgen (7.98 feet), en steeg in korte tijd op 05:10 uur al meer dan 12 meter. Toen oversteeg de data de capaciteit van de apparatuur, met als gevolg dat de data daarna ruim een etmaal ontbreken.
Fig.5 Bron: Accuweather
Dat Flash floods in dit deel van Texas niet ongewoon zijn bewijst de naam ‘Flash Flood Alley’ (figuur 5) voor het deel van Texas waar het verschijnsel regelmatig optreedt. Dat heeft natuurlijk deels te maken met het feit dat zware onweersbuien in het subtropische Texas niet ongewoon zijn. Maar ook buiten de Texaanse flash flood alley komen af en toe flash floods voor, zoals in het oostelijk deel van Kentucky en in West Virginia. Er moet dus meer aan de hand zijn dan het voorkomen van zware onweersbuien.
Niet alleen de intensiteit, de locatie en ruimtelijke spreiding van de neerslag spelen een grote rol, maar ook de aard van de ondergrond. Dan gaat het om bodemgebruik, topografie (relief), vegetatietypes en groei/dichtheid en bodemtype, die allemaal bepalen hoe snel een overstroming kan optreden.
Fig.6 Naar: Wikipedia
Uiteindelijk gaat het hier om twee zaken: de neerslagintensiteit (liters/m2/uur) en de infiltratiecapaciteit van de bodem. Die laatste geeft de mate weer waarin de bodem in staat is neerslag op te nemen (en af te voeren naar het grondwater). Als die infiltratiecapaciteit kleiner is dan de neerslagintensiteit dan zal een deel van de neerslag bovengronds afstromen: run-off.
Zal de neerslag (grotendeels) door infiltratie naar het grondwater afgevoerd worden, dan zal die waterpiek sterk vertraagd en ‘uitgesmeerd’ in het dal terecht komen. Is de infiltratie gering, dan zal de neerslag grotendeels bovengronds (runoff) afgevoerd worden en een piekafvoer teweeg brengen in de rivier beneden in het dal. Dat laatste was in Texas het geval.
Fig.7 Bron: Youtube
Geoloog Philip Prince ging nader in op die overvloed aan runoff in Kenn County op 4 juli j.l., en ontdekte dat de geologie en geomorfologie van het landschap daarbij een grote rol speelden.
Fig.8 Bron: USGS
Figuur 8 laat zien dat hier sprake is van wat men in de USA een ‘high drainage channel landscape’. De rivier Guadalupe vertakt zich in schier oneindig veel zijtakken die het landschap doorsnijden. Dat wijst op een hoge runoff bij neerslag. Die zijtakken (die een groot deel van de tijd droog staan) strekken zich enkele honderden meters uit de heuvels in. Gevolg is dat er -op de vlakke dalbodem van de Guadalupe na- vrijwel overal hellingen zijn. Dat verhindert infiltratie. Bovendien stelt Prince dat het dagzomende gesteente (schalie) sterk horizontaal gelaagd is, wat runoff bevordert. En bij verwering ontstaan kleien die infiltratie verder verhinderen.
Philip Prince laat zien dat ook in andere streken die berucht zijn vanwege flash floods, zoals West Virginia en Eastern Kentucky, een vergelijkbaar reliëf en fijnmazige drainagestructuur aanwezig is. Bij zware neerslag ontstaan in combinatie met dat type landschap al snel flash floods.
Fig.9 Bron: Google Maps
Figuur 9 laat de omgeving zien van de kampeerplaatsen langs de South Fork Guadalupe River. Goed is te zien dat de rivierafvoer gereguleerd is met een aantal (lage) dammen.
Fig.10 Bron: Google Maps
De foto van figuur 10 is genomen in april 2023, bij kalm weer. Het dal ligt er prachtig bij. De weg ligt op een dam (op figuur 9 aangegeven met een X), en verderop is de volgende dam al te zien. Dat flash floods hier geen zeldzaamheid zijn bewijst het feit dat elke dam een gele flood gauge heeft. Het gebeurt regelmatig dat de dammen onder water verdwijnen. De flood gauge toont dan of het verantwoord is om met de auto over te steken. Maximaal 5 feet is ongeveer 1.50 m. Bedenk dat de waterhoogte in de nacht van 4 juli 2025 steeg tot meer dan 12 m.!
Fig.11 Bron: NOAA
Er is voor flash floods een waarschuwingssysteem in de USA. NCEP/NOAA levert dagelijks waarschuwingskaartjes, zoals die van figuur 11. Te zien is dat er een gevaarlijke situatie in delen van Texas aan het ontstaan is. De waarschuwing is voor de periode 01Z Fri Jul 04 2025 tot 12Z Fri Jul 04 2025. De tijdsaanduiding 01Z staat voor éé uur UTC (Coordinated Universal Time), ook wel bekend als Greenwich Mean Time (GMT). Omdat het in Texas 6 uur vroeger is dan in Greenwich geldt de waarschuwing voor 19u donderdag 3 juli tot 06 uur vrijdag 4 juli plaatselijke tijd. De waarschuwingskleuren geven geen extreme noodsituatie weer, maar gevaar voor een flash flood was er wel.
Fig.12 Bron: NOAA
Figuur 12 is een still uit de video op basis van satellietdata die de temperatuur van de bovenkant van wolken weergeven. De tijd is 14.31Z, dus 08 uur plaatselijke tijd. De top van de onweersbui is -80 a -90 graden C, wat wijst op een zeer hoge/zware onweersbui. Dat een dergelijke onweersbui lastig te voorspellen toont deze video van de ontwikkeling van onweersbuien boven Texas van 2 tot 7 juli 2025. Let op de snelheid waarmee een bui zich kan ontwikkelen en weer kan verdwijnen. Maar ook een poos kan blijven hangen waardoor enorme hoeveelheden neerslag naar beneden kunnen komen, zoals in de nacht van 4 juli 2025.
Hoe ongewoon is een dergelijke onweersbui zoals die op 4 juli in Kenn County viel? Probleem is dat we van de meeste locaties geen data hebben, en onweersbuien zijn zeer plaatselijk.
Fig.13 Bron: Hoyt + Langbein 1940
Figuur 13 laat zien dat dezelfde regio in Texas waar deze week overstromingen plaatsvonden al lange tijd (1940!) bekend staat als een brandhaard voor flash floods. Bijna een eeuw voor de publicatie van Hoyt en Langbein werd Texas zelfs geconfronteerd met een van de grootste verliezen aan mensenlevens in de Amerikaanse geschiedenis als gevolg van extreem weer. (bron: Roger Pielke Jr)
Fig.14 Bron: Roger Pielke Jr
Figuur 14 laat zien dat -terwijl de bevolking van Texas toenam van 9 miljoen in 1958 tot bijna 29 miljoen in 2018- het totale aantal doden door overstromingen door de tijd heen vrij constant bleef. Dat wijst er op dat allerlei maatregelen om slachtoffers van natuurrampen zoals flash floods te voorkomen, zeker helpen. Helaas zijn er bij de overstromingen van juli 2025 erg veel mensen omgekomen en nog velen vermist.
Er is echter globaal gezien een lichtpuntje: prof. Jonkman et al van TU Delft hebben recent een paper doen verschijnen getiteld “Floods have become less deadly: an analysis of global flood fatalities 1975–2022”.