Vaak hoor of lees je bij het weerbericht dat de temperatuur die dag lager of hoger is dan normaal voor de tijd van het jaar. Maar wat is normaal?

Het leuke is dat in de weerkunde het begrip ‘normaal’  officieel gebruikt wordt. Het KNMI stelt om de tien jaar het gemiddelde weer in ons land vast. In de meteorologie wordt dit ‘de normaal’ genoemd. Die normaal wordt berekend voor een aantal meteorologische grootheden zoals temperatuur en neerslag over een periode van dertig jaar. De laatste keer ging dat om de periode 1991-2020. Eerdere tijdvakken zijn 1981-2010, 1971-2000 enzovoort. Gebruikelijk is dat men bij vergelijkingen het laatste tijdvak gebruikt, maar er kunnen redenen zijn om daarvan af te wijken.

Fig.1   Data: KNMI

In de grafiek van figuur 1 ziet u het verloop van de gemiddelde etmaaltemperatuur voor de meidagen van 2025. De lijn is nogal springerig, volatiel, maar dat hoort bij het Nederlandse weer. Zou het elke dag windstil en wolkeloos zijn geweest dan zou de lijn tamelijk recht en licht oplopend zijn geweest. Maar omdat de bewolking van dag tot dag verschilt en het meestal waait bepalen die factoren de temperatuur in ons land. Omdat Nederland op gematigde breedte op de grens van oceaan en continent ligt maakt het nogal wat uit waar de lucht vandaan komt (brongebied). Vandaar dat springerige karakter.

Fig.2   Data: KNMI

In figuur 2 zijn met blauwe kolommen de ‘normale’ temperaturen per meidag toegevoegd. Dat is op basis van het meest recente tijdvak 1991-2020. Te zien is dat door het middelen van steeds 31 dagen het springerige uit die kolommen grotendeels verdwenen is. Dat middelen levert dus een ‘gesmoothed’ verloop op. Het gevolg is dat de springerige dagtemperatuur van mei 2025 daardoor de ene keer boven en de andere keer onder de ‘normale’ temperatuur ligt. Dat ligt niet aan mei 2025 want die maand heb ik zonder bijbedoelingen gebruikt. Dat geldt voor elke willekeurige maand.

Fig.3   Data: KNMI

De tabel in figuur 3 laat zien dat er in feite geen enkele dag in mei 2025 was waarvan de temperatuur gelijk was aan de ‘normaal’. Van de 31 meidagen van 2025 lag de gemiddelde etmaaltemperatuur 17 maal boven en 14 maal onder de normaal. In feite zou je kunnen stellen dat het zinloos is dat weermannen/-vrouwen regelmatig vermelden dat de temperatuur die dag lager of hoger is dan normaal. Dat is namelijk vrijwel altijd het geval. En ‘warmer dan normaal’ wél vermelden maar ‘kouder dan normaal’ niet is uiteraard uit den boze. Andersom natuurlijk ook .