Prikkels in wetenschap net zo pervers als bij banken

 

vk co2

Bron:  Volkskrant

Het is met dat CO2 en de ondergang van de wereld vanwege opwarming nog veel erger dan we al dachten.  Althans dat maak ik op uit het voorpagina-artikel in de Volkskrant van 30-6-2016. Het artikel is gebaseerd op een recente publicatie in Nature, getiteld “Paris Agreement climate proposals need a boost to keep warming well below 2 °C” .

Nu weten we intussen dat wetenschappelijke publicaties vaak helemaal niet zo wetenschappelijk zijn als gesuggereerd wordt. Dat komt vooral door de perverse prikkel van het onderzoeksgeld. Hoe groter de belangen, des te meer ‘sturen’ de geldstromen het onderzoek. Dat geldt heel sterk in de wereld van de medische wetenschap waar financiële belangen zeer groot zijn. Maar ook onderwerpen met een groot maatschappelijk gewicht (en daarmee ook financieel gewicht) zijn daar zeer gevoelig voor. De klimaatwetenschappen zijn daar een schoolvoorbeeld van. Karel van het Reve schreef ooit: “Als je een tractorfabriek afrekent op kilo’s, maken ze zware tractoren. Als je ze afrekent op aantallen, maken ze vele kleintjes.”

artikel co2 parijs

Bron:  Nature

De kop boven dit bericht is een citaat van  Frank Miedema , een paar jaar geleden gedaan in de Volkskrant. Miedema is decaan van het UMC Utrecht en een van de initiatiefnemers van ‘Science in Transition’.  Boodschap: het moet anders in de wetenschap. Kritische burgers weten al langer dat er wat mis is in de wetenschappelijke wereld. En dan heb ik het niet alleen over de recente grote schandalen van frauderende individuele wetenschappers. Er is langzamerhand iets ‘verdorvens’ in de wetenschap geslopen die ondermijnend werkt.

De titel van het artikel slaat onder andere op de perverse prikkel van geld en publicaties die er voor zorgt dat er een rat race is ontstaan onder wetenschappers. Er is daardoor een sfeer ontstaan van ‘u vraagt en wij leveren’. Kwaliteit van onderzoek wordt niet, zoals het grote publiek gelooft, gehandhaafd door streng publicatiebeleid bij bekende bladen als Nature en Science. Miedema hierover:  “ De peer review, waarbij vakgenoten  een studie keuren vóór publicatie, schiet ernstig tekort….Met een studie van matige kwaliteit kun je Science of Nature halen, zolang het maar een spectaculaire claim is over een onderwerp dat in de mode is.

De mythe dat wetenschappers altijd nobele mensen zijn wordt in stand gehouden en gevoed door de wijze waarop de populaire media omgaan met wetenschap. In de ‘Position Paper’ van Science in Transition staat over de rol van de journalistiek:  “ Ook al worden er periodiek heroïsche pogingen ondernomen en zijn er goede uitzonderingen, het is de vraag of we van de journalistiek zoals die nu is georganiseerd en gefinancierd veel moeten verwachten om de “enchanted view” te weerleggen en het publiek op te voeden met een realistischer wetenschapsbeeld.

Bovenstaande geldt, misschien wel in versterkte mate, ook voor de klimatologie. Ik denk hier aan de schandalen rond de uitgelekte emails van climategate, maar ook wijze waarop het IPCC is georganiseerd. Juist voor een onderwerp als klimaatveranderingen, met zijn sterke politieke implicaties, is het gevaar van wetenschappelijke ontsporing groot. Het is juist die sterke vervlechting met de politiek die sterk sturend werkt op geldstromen richting wetenschappelijk onderzoek. Je graaft als wetenschapper je eigen graf als je niet meegaat in de maalstroom van ‘opwarming’  en ‘klimaatverandering’.

consensus a

Pas op, dit is een cartoon!  😉

Tot slot nogmaals de Position Paper: “Het systeem legt niet alleen druk op de integriteit van de individuele onderzoeker, wetenschap is daarnaast een grootschalig bedrijf geworden waarin grote bedragen nodig zijn voor de instandhouding van een technologisch hoogwaardige infrastructuur. Professionele belangenverstrengeling is in deze context een haast vanzelfsprekend bedrijfsrisico geworden. Daarbij gaat het doorgaans niet om persoonlijk gewin, maar wel om belangen als het verkrijgen van subsidies en het kunnen publiceren in de goede tijdschriften waarover commissies en redacties beslissen waarin concurrenten zitting hebben of betrokkenheid bij het beoordelen van projecten en artikelen. Professionele belangenverstrengeling kan ook te maken hebben met diepe persoonlijke wetenschappelijke overtuigingen ten aanzien van onderwerpen in het vak. Die worden echter vaak ingebracht in debatten alsof ze van absolute onafhankelijke wetenschappelijke kwaliteit zijn.  ”.

Dat laatste is mijns inziens in het klimaatdebat nogal eens het geval. NWO-voorzitter Jos Engelen in Trouw: “Het probleem zit ‘m bij de ‘hijgerige’ wetenschappelijke bladen, die vooral azen op sexy onderwerpen. “Bladen als Nature, Cell en Science hebben een heel sterke positie verworven. Als je weet dat bij die bladen slechts één procent van de ingestuurde artikelen wordt geplaatst, terwijl iedereen zo zijn best doet om erin te komen, dan zit er iets niet goed. Daar gaat veel energie verloren.”

Ik ga de komende weken eens rustig het artikel in Nature uitpluizen. Het is in elk geval modellenwerk, gevoed met aannames die uiteindelijk de resultaten (sterk) kunnen sturen. Ik verbaas me overigens (nog steeds) dat de Volkskrant zo klakkeloos haar voorpagina leent voor een dergelijk bericht. Ik zou zeggen: wacht eerst eens rustig af wat de reacties uit het veld zijn. Het is in de klimatologie vaak als met publicaties over spectaculaire kankermedicijnen: het is aan te bevelen  om het niet groot op de voorpagina te zetten. Voordat je het weet is de waarheid alweer anders.